Webkastelen

Zolang de strijd gaat om de macht zal geen van de initiatieven een lang leven beschoren zijn. Internet is niet geschikt voor machtsuitoefening. Zij kent geen schaarste in aanbod en ruimte. Vastgoed bestaat niet op het web. Dynamiek des te meer. Wie zich daarin staande wil houden moet de paradigma's van het web begrijpen. Slechts zelden weet een ondernemer daarvan te getuigen. De meeste initiatieven gaan door de achterdeur weer af. Er is te weinig oog voor het uitgangspunt van het web: De hegemonie van het individu, zijn zelfbeschikking en autonomie.

Aangezet door de belegger heeft de oude economie haar zinnen gezet op het internet. Het resultaat is dat er nu veel gebeurt. De vraag die het gevestigde bedrijfsleven zich stelt is hoe zich een machtspositie op het web te verwerven en angst is de motor. Angst om iets te verliezen wat in de fysieke wereld is opgebouwd. Angst ook die verblindend werkt en die menigeen weerhoudt om de wetten van het web goed te onderscheiden. Angst is echter nooit een goed motief geweest. Noch in de politiek noch in de economie. Het is eerder een voorbode van verval en mislukking. Veel zal eerst tot as vergaan voordat de hoogvliegers verrijzen.

Een mens hoeft niet alle denkbare fouten te maken om de juiste weg te vinden. Toch krijg je op internet de indruk dat het wel zo werkt. De wereld raakt overstelpt met nieuwe diensten, alle uniek in aanbod en architectuur. Internet is een zinderende massa van potentie en onvolgroeid leven. De meest onzinnige activiteiten worden er ontplooid. Iedereen wil erbij zijn en vooral de eerste zijn. Wie een blijvende positie wil op het web moet dienstbaar zijn; een bijdrage leveren aan de evoluerende infrastructuur. De e-postorders van vandaag hebben weinig te maken met het internet van morgen. Zij zijn eerder te beschouwen als parasieten die de kracht van het lichaam beproeven en afleiden van de evolutie waar het werkelijk om gaat.

Vooralsnog hebben die parasieten aan belangstelling geen gebrek maar dat zegt niets over hun levensvatbaarheid. Vandaag ontvangen ze horden webbewoners op verkenningstocht door het web. Internet is nieuw. Geen wonder dat alles wat er beweegt thans bekeken wordt. Ooit komt daar natuurlijk een einde aan. De pleziervaart van nu zal plaatsmaken voor de infrastructuur van morgen. Dan is het gedaan met alle mislukte experimenten en de reclamewereld die het web regeert. Internet wordt wel vergeleken met een snelweg. Die ga je op om vrij te zijn en efficient en doelmatig je weg te gaan. De neon doolhoven van het huidige web zetten echter op een dwaalspoor. Er moet nog veel gebeuren voordat het internet de naam cyberspace waardig wordt.

Op zich is er niets mis met neon en reclame. Zonder hen was het web er nooit geweest. Een schimmig oord was het gebleven voor frutselaars en hun homepages. Van 'content' zou niemand ooit hebben gehoord, of men moest er voor betalen. Na de reclame komt de winkel. Oude postorders in een nieuwe jas. En zie, plotseling is kopen per postorder hip. Vernieuwender nog zijn de veilingen en marktplaatsen. Deze springen bij bosjes uit de grond. Ook het gevestigde bedrijfsleven loopt er warm voor. Restanten worden via het web verhandeld. Nieuwe bedrijfstakken worden opgezet. Randstad opent een markt voor professionals. Shell voor grondstoffen. GM voor auto-onderdelen.

Internet houdt de wereld in haar greep. Vriend en vijand vinden elkaar in de veronderstelling dat het de wereld zal veranderen. Over de aard van die veranderingen wordt echter gezwegen. Zouden zij die het weten in stilte hun IPO aan het voorbereiden zijn? Of zitten zij, onderling druk pratend en speculerend, te wachten op een onzichtbare Scheppershand? Dat internet nu reeds geld opbrengt is eigenlijk een wonder. Het heeft meer van doen met belofte dan met resultaat. Internet bevindt zich nog in haar prehistorie. Haar oersoep is nog niet gestold. Structuur en vorm hebben er nauwelijks kans te overleven. Wel broeit het er van celdeling en gisting. Alles verslindende dinosauriërs denderen er rond. De cyberspace wacht op warmbloedig leven. Tot dusver kreeg dat er echter geen poot aan de grond.

Toch schenkt het web ons een nieuwe wereld waarin rijkdom geheel steunt op inzet en creativiteit. Het is de wereld waarin dromen tot leven komen. Waar je heer bent van je eigen webkasteel. Internet zal meer zijn dan ongevormde ruimte. Zij zet de grondslag van de economie op zijn kop. Op internet bestaat immers geen schaarste en dat verandert de wereld fundamenteel.

De consequenties van de nieuwe economie zijn nog lang niet goed doordacht. Getuige de poging van het oude kapitaal om op internet te heersen. Getuige ook de waan dat alles op het web tot in de hemel reiken kan. Menig strijder zal er zijn Waterloo vinden en dat zonder ooit tegenstand te hebben ontmoet. Op het web wordt niet om rijkdom of land gevochten. Wie er ruimte wil weeft er een stukje bij. In de fysieke wereld is schaarste de sleutel tot de macht. Internet sluit schaarste uit. Datzelfde geldt voor uitoefening van macht. Wie geen schaarste kent hoeft geen macht te dulden. Zelfbeschikking en autonomie nemen door het web de overhand.

Voor gevestigde bedrijven is het niet eenvoudig om de nieuwe verhoudingen in te zien. En al helemaal niet om zich eraan aan te passen. Ze blijven redeneren vanuit hun machtspositie, brands en goodwill. Oude strategieën worden beproefd op een nieuw kanaal. Door 'op internet aanwezig te zijn' denken velen op de juiste weg te zijn. Kapitalen worden eraan besteed. Veel internetbedrijven drijven op dat geld. De uitgave van de één en de omzet van de ander doen beide geen recht aan de potentie van het web. Beide zullen op termijn uit het blikveld verdwijnen. Voor de vertegenwoordigers van de oude wereld is het haast onmogelijk dat in te zien.

Neem de eigenaar van een Grand Hotel. Hij wil zijn tent transformeren naar de net-economie. Het gebruik van zijn hotel wordt dan gratis. Aan Grand Hotels op internet immers geen gebrek. Ze liggen bovendien alle om de hoek. De meeste zijn gratis. Een gast betaalt niet voor een nacht. De eens zo trotse eigenaar zal het moeten doen met een vergoeding voor zijn diensten. Het wassen van het beddegoed. Het vervangen van de zeep. Als hij creatief is verzint hij er nog wat diensten bij. Zo poetst hij dagelijks de schoenen van zijn gasten en staat het toe dat ze hun meegebrachte spullen eten van zijn servies. Zou hij zijn familie nog onder ogen durven komen? Hoe legt hij het zijn investeerders uit? De parels geeft hij aan de zwijnen. Zijn verdienste zit in het pulken van hun hoeven en het krullen van hun staart.

Wordt het dus uiteindelijk helemaal niets met dat net? Integendeel! Wanneer de mogelijkheden van het web eenmaal zijn doorgrond en haar zakken niet langer worden gevuld met oude wijn zal men ontdekken dat de internet evolutie het einde betekent van de hegemonie van het grootkapitaal. Zelfs Marx heeft niet kunnen bedenken dat de aanbod economie evolueert naar een economie van dienstbaarheid. En dat de consumptiemaatschappij evolueert naar een wereld van initiatiefnemers en spelers. De individuele mens heeft de toekomst. Deze zal de ICT uit zijn prehistorische fase halen en een werkelijke plaats in de geschiedenis geven.

Internet is het medium waarlangs deze mens nieuwe wegen vindt. En hoewel deze wegen nog moeten worden aangelegd is nu al te stellen dat hier de toekomst ligt en dat hier de beloften van het wereldwijde web worden waargemaakt.

Op internet kun je kastelen bouwen. Kastelen stammen uit de oude tijd waarin het land onveilig was. Vanuit kastelen kon men heersen en vond men toevlucht als dat nodig was. Luchtkastelen dienen om ruimte te geven aan dromen in een wereld waarin voor de mens geen plaats meer is. Webkastelen zijn noch vestingen noch dromen. Wel zijn het toevluchtsoorden die onderdak verschaffen aan de edelen die leven temidden van de barbarij. Webkastelen worden bevolkt door de dienaren van de koning. En nu, meer dan ooit, is dat de klant.

Rotterdam, 26 maart 2000

Edgar Wortmann

 © Copyright 2000 mr E.J.S.A. Wortmann